Οικολογικές Οργανώσεις : Διάτρητα επιχειρήματα σε μία αδιέξοδη προσπάθεια.

Πριν λίγες ημέρες ήρθε σε γνώση μας νέα παρέμβαση για τον Αχελώο, αυτή τη φορά όλων μαζί των βασικών οικολογικών οργανώσεων, με επιστολή «σχολίων» που απέστειλαν σε υπουργούς, στη ΔΕΗ και σε δύο περιφερειάρχες (δες σχετικά link) *.  Στο στόχαστρό τους και πάλι το ΥΗΕ Μεσοχώρας που ανήκει στη ΔΕΗ αλλά και τα υπόλοιπα έργα στον Άνω Αχελώο, Συκιά και σήραγγα Πευκοφύτου Καρδίτσας, τα οποία ανήκουν στο Υπουργείο Υποδομών. Κρίνουμε αναγκαίο, για μια ακόμη φορά, να σχολιάσουμε τους ισχυρισμούς αυτών των οργανώσεων.

1. Αφήνουν να εννοηθεί ότι η περιβαλλοντική αδειοδότηση του ΥΗΕ Μεσοχώρας δεν μπορεί να εγκριθεί ενόσω βρίσκεται σε εξέλιξη η αναθεώρηση Σχεδίων Διαχείρισης Υδάτων στις εμπλεκόμενες λεκάνες απορροής (ΛΑΠ) Αχελώου και Πηνειού. Ουδέν ανακριβέστερο.  Έως ότου εκδοθεί νέα Υπουργική Απόφαση Έγκρισης των υπό εκπόνηση Σχεδίων Διαχείρισης ΙΣΧΥΟΥΝ και εφαρμόζονται τα ήδη εγκεκριμένα.  Περιθώρια δημιουργίας συγχύσεων γύρω από αυτό το θέμα, δυστυχώς γι αυτούς, δεν υπάρχουν. 

​2Προσπαθούν για μια ακόμη φορά τα πολλά και ποικίλα έργα που κατασκευάσθηκαν επί του Άνω Αχελώου (φράγματα ταμιευτήρων, σήραγγες προσαγωγής ή/και μεταφοράς, υδροηλεκτρικές μονάδες κλπ) να τα «τσουβαλιάσουν» όλα μαζί αποκαλώντας τα «έργο εκτροπής Αχελώου».  Για να ενισχύσουν την εντύπωση που επιδιώκουν να δημιουργήσουν ότι τα έργα Άνω Αχελώου είναι έργα «άρδευσης του θεσσαλικού κάμπου», δεν διστάζουν να αλλοιώσουν και την ιστορική πραγματικότητα σχετικά με το πότε,  πως και γιατί τα έργα αυτά σχεδιάστηκαν και προωθήθηκαν. Ας δούμε λοιπόν τα πραγματικά ιστορικά στοιχεία που θα φωτίσουν το θέμα αυτό. Την δεκαετία του 1970 έγιναν για πρώτη φορά γνωστές οι προθέσεις της ΔΕΗ για την κατασκευή επί του Άνω Αχελώου υδροηλεκτρικών έργων στη Μεσοχώρα Τρικάλων και τη Συκιά Καρδίτσας. Τέθηκε τότε από τη θεσσαλική πλευρά θέμα για την αξιοποίηση ενός μέρους των νερών των τεχνητών λιμνών και για άλλους, πέραν των ενεργειακών, σκοπούς.  Η αντίθεση της ΔΕΗ υπήρξε κάθετη. Ειδικά στην οργανωμένη συζήτηση που διεξήχθη στα πλαίσια συνεδρίου του ΤΕΕ Κεντρικής & Δυτικής Θεσσαλίας το Μάϊο του 1978 στη Λάρισα (δες σχετικα link) ** , οι αντιπαραθέσεις για το αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης των υδάτων από την ΔΕΗ υπήρξαν ιδιαίτερα έντονες.  Τελικά στα μέσα της δεκαετίας του 80 η τότε κυβέρνηση τοποθετήθηκε θετικά ως προς την συναξιοποίηση των υδάτων του Άνω Αχελώου με μεταφορά ενός μέρους τους στην ΛΑΠ Πηνειού και η ΔΕΗ υποχρεώθηκε να αλλάξει στάση.   Στην πράξη όμως ουδέποτε υπήρξε μια πραγματική διαβούλευση, με ψύχραιμη προσέγγιση στα μεγάλα θέματα που εκ των πραγμάτων τέθηκαν (τεχνικά και οικονομικά μεγέθη, διαχείριση νερών, περιβαλλοντικές επιπτώσεις, το μέλλον της περιοχής και της τοπικής κοινωνίας και πολλά άλλα). Έτσι λοιπόν, ενώ ο αρχικός σχεδιασμός της ΔΕΗ προέβλεπε αποκλειστικά και μόνο την κατασκευή δύο ΥΗ έργων και καθόλου μεταφορά νερών από την λεκάνη Αχελώου στις λεκάνες Πηνειού και Κάρλας, από τα μέσα της δεκαετίας 80 φθάσαμε στο άλλο άκρο, δηλαδή προτάθηκε, εκτός από τα δύο ΥΗ έργα και η μεταφορά όγκου υδάτων μεγαλύτερου του ενός δις κ.μ. και μάλιστα χωρίς σοβαρή περίσκεψη και μελέτη του ζητήματος. Πλήρης ανορθολογισμός.  Η κατάσταση βελτιώθηκε την δεκαετία του 90, το όλο σχέδιο επανεξετάστηκε ως προς τον όγκο μεταφοράς, οπότε με πολιτική απόφαση αυτός περιορίστηκε στα 600 εκ. κ.μ.. Όμως ήδη είχε γίνει σοβαρή ζημιά στην αξιοπιστία όλων των πλευρών.  Είχαν εμφανιστεί πλέον αγεφύρωτες αντιθέσεις τοπικιστικές, πολιτικές κ.α. που καθόρισαν αποφασιστικά τις εξελίξεις.  Η εμπλοκή των δικαστηρίων και οι κατά καιρούς αποφάσεις τους αποτέλεσαν την κορυφή του παγόβουνου. Μέσα στην κατάσταση αυτή υποβαθμίστηκε πλήρως το γεγονός ότι τα έργα αυτά προοριζόταν, εκτός των άλλων, για να παράξουν πολύτιμη υδροηλεκτρική ενέργεια, δηλαδή ένα αγαθό υψηλής αξίας και μάλιστα από ανανεώσιμη πηγή (ΑΠΕ). Συνοπτικά, για να επανέλθουμε στο έργο της Μεσοχώρας, μελετήθηκε και δρομολογήθηκε αρχικά ως ΑΜΙΓΩΣ υδροηλεκτρικό (έως το 1983), στη συνέχεια με πολιτική απόφαση προωθήθηκε (μαζί με τη Συκιά) ως σύνθετο έργο «πολλαπλού σκοπού», (όπως πολύ συχνά συμβαίνει για τους ταμιευτήρες των ΥΗΕ) και τελικά το 1994 αποσυνδέθηκε ΟΡΙΣΤΙΚΑ από την εκτροπή, η ΔΕΗ το ολοκλήρωσε και η διαχείρισή του της ανήκει αποκλειστικά.

3. Εγκαλούν ουσιαστικά το Υπουργείο Υποδομών επειδή φροντίζει κάθε χρόνο να εγκρίνει, όπως έχει υποχρέωση, κάποια χρηματοδότηση για την συντήρηση των εγκαταλελειμμένων έργων και την προστασία – τελείως ανεπαρκή κατά την άποψή μας- από κινδύνους καταρρεύσεων, καταστροφών από πλημμυρικά φαινόμενα κλπ. Είναι διάχυτη η επιθυμία που εκφράζεται μέσα από το συγκεκριμένο σημείο της επιστολής, δηλαδή να εγκαταλειφθούν εάν είναι δυνατόν τα έργα και τα εργοτάξια «στο έλεος του Θεού», μπας και τελικά κάποια ακραία φυσικά φαινόμενα επιφέρουν αυτό που οι ίδιοι ονειρεύονται: την κατάρρευσή τους.

4. Σχετικά με τη μεταφορά των υδάτων από την ΛΑΠ Αχελώου στη ΛΑΠ Πηνειού (εκτροπή) συνεχίζουν να την παρουσιάζουν σαν μια απόφαση του κράτους που είναι πάγια και διαρκής και η οποία, εάν ενδεχομένως μεταβληθεί (αυτό επιδιώκουν), θα έπρεπε να συμπαρασύρει και αυτή καθ’ εαυτή την ύπαρξη των τεχνητών λιμνών Μεσοχώρας και Συκιάς αλλά και των υδροηλεκτρικών μονάδων που τις συνοδεύουν.  Έτσι, αγνοώντας την ενεργειακή διάσταση των έργων, καταφεύγουν σε απίστευτους «λογικισμούς» του τύπου «εφόσον δεν θα γίνει η μεταφορά άρα δεν μας χρειάζονται και τα έργα» !! Με άλλα λόγια αρνούνται να δεχθούν ότι αυτά τα δύο, δηλαδή η ΜΕΤΑΦΟΡΑ των υδάτων και τα ΕΡΓΑ επί του Αχελώου είναι δύο ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΔΙΑΚΡΙΤΑ ζητήματα. Ναι μεν χωρίς τον ταμιευτήρα Συκιάς και τη σήραγγα μεταφοράς ΔΕΝ μπορεί να γίνει η μεταφορά, όμως το αντίθετο δεν ισχύει.  Ακόμη και εάν δεν γίνει η μεταφορά, τα έργα αυτά είναι ωφέλιμα και μπορούν να λειτουργήσουν αποκλειστικά για παραγωγή ενέργειας.  Αυτή την απλή πραγματικότητα οι φίλοι των οικολογικών οργανώσεων εντέχνως την «παραμερίζουν». Η άποψή μας είναι ότι τα έργα του Άνω Αχελώου πρέπει να ολοκληρωθούν και να λειτουργήσουν κατ’ ελάχιστο ως ενεργειακά ώστε να αποσβεσθούν.  Όσο για την μεταφορά στη λεκάνη Πηνειού για κάλυψη των ελλειμμάτων, στα πλαίσια των Σχεδίων Διαχείρισης αυτό θα αποτελεί αντικείμενο διαβούλευσης κάθε 6 χρόνια ανάμεσα στους μελλοντικούς ενδιαφερόμενους χρήστες, τους φορείς τους, την Αυτοδιοίκηση και τελικά την κυβέρνηση που τότε θα βρίσκεται στην εξουσία.  Με βάση τον χρόνο ζωής αυτών των έργων, η οποία σημειωτέον υπερβαίνει τα 100 χρόνια, η διαδικασία αυτή αναμένεται να πραγματοποιηθεί πάρα πολλές φορές από τις επόμενες γενιές σε αυτόν τον τόπο.  Συνεπώς κατά την κρίση μας, κανείς δεν έχει δικαίωμα, υπηρετώντας δικές του ιδεοληψίες, να στερήσει αυτήν την επιλογή από τους μελλοντικούς χρήστες των θεσσαλικών νερών. Και για να το πούμε αλλιώς, με βάση όσα περιγράψαμε, τα ΝΑΙ/ΟΧΙ στην μεταφορά (εκτροπή εάν επιθυμείτε) πλέον δεν έχουν κανένα νόημα και όλο και περισσότερο οι πολίτες αντιλαμβάνονται πως πρόκειται για τεχνητές αντιπαραθέσεις εντυπώσεων και τίποτα περισσότερο. Τέλος για τις ανεύθυνες και τυχοδιωκτικές απόψεις που διατυπώνονται περί «κατεδάφισης» των έργων που έχουν κατασκευασθεί, αυτοί που το λένε είναι καλύτερα να το ξεχάσουν.  Δεν πρόκειται άλλωστε για δικά τους προσωπικά χρήματα που επενδύθηκαν σε κάποιο ιδιωτικό έργο και τώρα απαιτούν την καθαίρεσή του.  Είναι χρήματα και έργα που ανήκουν σε όλους μας και κανείς, ούτε ο λαός ούτε η δικαιοσύνη, θα τους επιτρέψουν να πραγματοποιήσουν τις ανερμάτιστες και εμμονικές ιδέες τους.  Όσο πιο γρήγορα το αντιληφθούν τόσο λιγότερο εκτεθειμένοι θα είναι.

5. Για μια ακόμη φορά – πως θα μπορούσε άραγε να απουσιάζουν – γίνεται αναφορά στις ακυρωτικές αποφάσεις του ΣτΕ και την (γνωμοδοτική απόφαση) του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Δ.Ε.Ε.) σε ερωτήματα που τέθηκαν από το δικό μας ΣτΕ.  Για πολλοστή φορά αποφεύγουν να αναφερθούν αναλυτικά στην ουσία και στο σκεπτικό όλων αυτών των αποφάσεων που ουσιαστικά δεν στηρίζουν τους ισχυρισμούς τους. Η Μεσοχώρα και γενικά τα έργα Αχελώου απασχολούν μονίμως, για 25 περίπου χρόνια, το ΣτΕ.  Εκεί κατέληγαν, μέσω της εξέτασης των προσφυγών, οι πολιτικές αντιπαραθέσεις, οι τοπικιστικές επιδιώξεις, οι διοικητικές παραλείψεις, οι αντιπαλότητες των συμφερόντων.  Οι προσφυγές αυτές, άλλοτε επενδυμένες με τον μανδύα των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, άλλοτε με τον εντοπισμό παραβιάσεων του Ελληνικού ή/και Ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου, ουσιαστικά οδήγησαν το ΣτΕ σε ορισμένες περιπτώσεις να λειτουργήσει σαν εργαλείο έμμεσης ανατροπής ειλημμένων πολιτικών αποφάσεων. Επιπλέον εκείνο που τελικά κατέστη αναπόφευκτο, ειδικά με τις αποφάσεις περί αναστολής εκτέλεσης έργων, ήταν οι  καθυστερήσεις των έργων που υπερέβησαν κάθε όριο. Άλλωστε και οι προσφυγές, πέραν της ουσίας, προσέβλεπαν στην αξιοποίηση του «χρόνου» ως βασικού εργαλείου για την επίτευξη των στόχων τους.

Όμως σε ότι αφορά στις αποφάσεις του ΣτΕ, καλό θα ήταν όσοι τις επικαλούνται να διατηρούν μια σταθερή στάση απέναντι στο Ανώτατο Δικαστήριο και να μην επιδεικνύουν τον «σεβασμό» στις αποφάσεις του επιλεκτικά. Για παράδειγμα το ΣτΕ με την τελευταία απόφασή του (26/2014) έδωσε «πράσινο φως» για τη Μεσοχώρα, γι’ αυτό άλλωστε η ΔΕΗ ενεργοποιήθηκε για την αδειοδότησή της, γι’ αυτό η κυβέρνηση και ο αρμόδιος υπουργός ανακοίνωσε τις προθέσεις του για την λειτουργία του έργου. Κάτι ανάλογο συνέβη και με την απόφαση 3478/2000, όπου το ΣτΕ ναι μεν και πάλι εξέδωσε ακυρωτική απόφαση, αυτή όμως αφορούσε αποκλειστικά και μόνο σε άλλο έργο και συγκεκριμένα αφορούσε στο υψόμετρο των υδάτων της λίμνης Συκιάς, διότι αυτή επηρέαζε το μοναστήρι Αγ. Γεωργίου Μυροφύλλου. Το ίδιο χαρακτηριστική είναι και η απόφαση 3053/2009 όπου και πάλι το ΣτΕ εξέδωσε ακυρωτική απόφαση, όχι όμως για τη Μεσοχώρα, όπως αφήνουν να εννοηθεί οι «αντίπαλοί» της, αλλά για ένα γενικότερο θεσμικό ζήτημα και συγκεκριμένα για την μη τήρηση της θεσμοθετημένης από την ευρωπαϊκή οδηγία 60/2000 διαδικασίας έγκρισης Σχεδίων Διαχείρισης στις επίδικες υδρολογικές λεκάνες Αχελώου και Πηνειού.  Μετά τα παραπάνω άραγε οι «αντίπαλοι» της Μεσοχώρας, που με τόσο πάθος ζητούν την κατεδάφιση της, είναι πρόθυμοι να σεβαστούν και να αναγνωρίσουν τα προαναφερθέντα σκεπτικά των αποφάσεων του ΣτΕ και ειδικά την τελευταία απόφαση του ΣτΕ το 2014 που προαναφέραμε, όπου ουσιαστικά «απονομιμοποιεί» τους ισχυρισμούς τους;  Δυστυχώς, όπως φαίνεται, οι εμμονές και οι ιδεοληψίες δεν επιτρέπουν κάτι τέτοιο.  Από την πλευρά μας πάντως σημειώνουμε ότι πλέον  η ΔΕΗ και η πολιτεία προσαρμόστηκαν ως όφειλαν στους κανόνες της Ε.Ε. και στις απαιτήσεις του ΣτΕ. Άραγε οι ίδιοι προτίθενται να πράξουν το ίδιο ; Τέλος, πολλές φορές παρατηρούνται ηθελημένες συγχύσεις σχετικά με τον ρόλο του ΣτΕ.  Κάποιοι διατείνονται π.χ. ότι το ΣτΕ «απορρίπτει» ή ότι δεν αποδέχεται τα έργα Αχελώου και άλλα παρόμοια.  Η παρατήρησή μας είναι ότι το ΣτΕ ούτε εγκρίνει ούτε απορρίπτει τον προγραμματισμό, την κατασκευή και τη λειτουργία κάποιων έργων.  Ο θεσμικός του ρόλος έγκειται στο να προασπίζει το δημόσιο συμφέρον ελέγχοντας την νομιμότητα ως προς την εφαρμογή των νόμων, την τήρηση των θεσμοθετημένων διαδικασιών κ.ο.κ.  Άλλο είναι η ακύρωση μιας απόφασης της διοίκησης από το ΣτΕ και άλλο η «απόρριψη» ενός έργου.  Ας τελειώσουμε επιτέλους με αυτή τη συστηματική παραπλάνηση των πολιτών.

6Και στην επιστολή αυτή δεν λείπουν οι γνωστές «ατάκες» περί φαραωνικών έργων, επιπτώσεων στο «φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον κλπ, έστω και μικρότερη ένταση αυτή τη φορά, δεδομένου ότι γνωρίζουν ότι όλα αυτά έχουν πλήρως απομυθοποιηθεί και όλο και λιγότερο επηρεάζουν την κρίση των προβληματισμένων αλλά και των ενημερωμένων πολιτών.

7. Καμία απολύτως αναφορά δεν γίνεται στην δημοκρατική νομιμοποίηση των αποφάσεων που αφορούν στα έργα του Άνω Αχελώου συνολικά και το καθένα χωριστά.  Εκτιμούν προφανώς ότι με την «μικρή» στρέβλωση της ιστορίας των έργων στην οποία καταφεύγουν και τους «τρομοκρατικούς» χαρακτηρισμούς που προαναφέραμε (φαραωνικά κλπ) μπορούν να ξεφύγουν  από την υποχρέωση που έχουν να ενημερώσουν τους πολίτες ποιος ήταν διαχρονικά ο βαθμός αποδοχής των απόψεων τους. Για να τους βοηθήσουμε θα αναφέρουμε το γεγονός ότι σε όλες τις συζητήσεις από το 1983 έως σήμερα που έχουν γίνει στην Ελληνική Βουλή δεν υπήρξε ποτέ απορριπτική απόφαση για τα έργα του Άνω Αχελώου και ότι όλες οι κυβερνήσεις εργάστηκαν απαρέγκλιτα στην κατασκευή αυτών των έργων.

8. Τέλος οφείλουμε να παρατηρήσουμε ότι αρχικά μας εντυπωσίασε το γεγονός ότι στην επιστολή τους οι οικολογικές οργανώσεις επέλεξαν ως «θέμα» την λέξη «σχόλια» και ότι το ύφος τους αυτή τη φορά απέχει από τις ακραίες ακτιβιστικές τοποθετήσεις που μας έχουν συνηθίσει. Στη συνέχεια όμως συνειδητοποιήσαμε την δυσκολία που έχουν να προβάλλουν δημόσια ακριβώς αυτό που έχουν στο μυαλό τους : ΤΗΝ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ στον Άνω Αχελώο, επενδεδυμένης αξίας έως σήμερα περίπου 950 εκ. ευρώ, με χρήματα που προήλθαν είτε από το Δημόσιο (Συκιά, σήραγγα) είτε από τη ΔΕΗ (Μεσοχώρα).  Και επειδή τέτοιου είδους ανεύθυνες «χοντράδες» δεν λέγονται και δεν γράφονται τόσο εύκολα επέλεξαν μία «λάιτ» διατύπωση και απέφυγαν να προβάλλουν συγκεκριμένα και καθαρά το πραγματικό αίτημά τους.

ΣυμπέρασμαΟι οργανώσεις αυτές, μη έχοντας θεσμική ευθύνη απέναντι στους πολίτες, μη έχοντας ολοκληρωμένο σχέδιο και άποψη για την αξιοποίησή των έργων που ούτως ή άλλως έχουν κατασκευασθεί, αναμασούν την γνωστή επιχειρηματολογία της δεκαετίας 1980 αναζητώντας εναγωνίως δικαίωση  στις αποδεδειγμένα απολύτως μειοψηφικές αντιλήψεις τους.

Δυστυχώς γι αυτούς όσα προσχήματα και εάν προβάλλουν και για τη Μεσοχώρα αλλά και για τα λοιπά έργα του Άνω Αχελώου, οι ανάγκες της χώρας σε παραγωγή καθαρής ενέργειας και η αυτονόητα ωφέλιμη πολιτική ταμίευσης των υδάτων ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πολλαπλές χρήσεις, υπερβαίνουν τις εμμονές τους και διαχρονικά τους ξεπερνούν.

Επιστολή Οικολογικών Οργανώσεων :

http://medsos.gr/medsos/images/stories/PDF/EPISTOLI_MKO_MESOXORA.pdf

http://www.ypethe.gr/sites/default/files/archivefiles/2017_03_17_epistol...

** Πρακτικά Συνεδρίου ΤΕΕ - Υδατικό δυναμικό Θεσσαλίας :

http://www.ypethe.gr/sites/default/files/archivefiles/1978_synedrio_tee_...

http://www.ypethe.gr/sites/default/files/archivefiles/1979_praktika_syne...

http://opac.tee.gr

 

 

Πηγή: 
https://www.ypethe.gr